11 Comments
User's avatar
Nguyễn Tấn Bảo's avatar

Nếu chỉ xét ở góc độ sản phẩm (sách và những thứ còn lại) thì mình đồng ý với quan điểm của bài viết. Tuy nhiên, mình nghĩ tác giả chưa xét đến bao quát của một doanh nghiệp, đặc biệt là góc độ tài chính. Phần lớn những ai làm kinh doanh đều mong muốn doanh nghiệp của mình lớn mạnh. Để làm được điều đó, doanh thu là yếu tố quyết định, thậm chí đôi khi nó được đặt ưu tiên hơn cả lợi nhuận. Chỉ tập trung bán sách sẽ không thể làm điều đó. Mình không nói hướng đi của Tiki là đúng, tuy nhiên nó không hẳn là không có lý do. Ngay cả với Amazon mà bài viết có nêu như một hình mẫu, thì thực tế doanh số đến từ bán sách không phải là phần đáng kể. Mình không tìm được con số cụ thể từ bán sách vì hãng không công bố, nhưng để hình dung thì tổng doanh số Q1.2024 của Amazon bán từ thương mại điện tử (online stores) là khoảng 55 tỷ USD, chiếm 38% - những thứ khác sẽ gồm dịch vụ AWS, dịch vụ bên thứ 3, quảng cáo, đăng ký thành viên... và trong con số 38% đó sẽ bao gồm rất rất nhiều sản phẩm mà bạn thấy trên sàn (ngoài sách) như thiết bị điện tử, trang sức, mỹ phẩm, dụng cụ thể thao, linh phụ kiện oto... Theo quan sát của mình, Tiki đã cố gắng đi theo đúng mô hình của Amazon, nhưng rất tiếc là không phù hợp với hành vi người tiêu dùng Việt Nam. Đơn cử, ở những nước phát triển, khách hàng họ quan tâm nhiều đến thương hiệu, chất lượng sản phẩm, uy tín nhà bán hàng, trải nghiệm dịch vụ... trong khi đó tại Việt Nam, "giá" lại là yếu tố được quan tâm hàng đầu. Mình nghĩ Shoppee, Lazada hay sau này là Tiktok shop đã thắng nhờ đánh trúng vào nhu cầu này của khách hàng.

Một yếu tố nữa mình cũng muốn góp ý với tác giả, là trong bài viết người đọc có thể nhầm tưởng Fahasa là đơn vị "sinh sau đẻ muộn" so với Tiki, nhưng thực ra Fahasa ra đời từ năm 1976 rồi, chỉ là về sau này họ mạnh dạn thay đổi và cải tiến cho phù hợp với thị trường thôi.

Ngoài những góp ý trên, thì mình thấy các nội dung còn lại đều rất thú vị và hữu ích. Cám ơn tác giả.

Expand full comment
Thùy Dương's avatar

Cảm ơn bạn đã chia sẻ góc nhìn nhen. Chiếc bình luận góp ý hay quá nên phải bay vào reply liền. Thực ra trong quá trình nghiên cứu, lợi nhuận từ bán sách của Amazon chỉ chiếm 10% trong tổng số lợi nhuận chung. Cho thấy, doanh thu từ sách của Amazon cũng không nhiều như bạn nhắc ở trên nè.

Từ góc nhìn của mình, mình thấy con đường mở rộng ngành hàng, tham gia vào sàn thương mại điện tử là điều tất yếu. Tuy nhiên, điều mình tiếc nuối là Tiki gần bỏ đi lợi thế cạnh tranh vốn có của mình và chạy theo cuộc đua về giá. Không phải chỉ với những nước phát triển, mà nhìn chung hành vi con người ở đâu cũng vậy. Việc mua ở đâu ở rẻ luôn là nhu cầu hàng đầu của khách hàng nói chung. Chỉ khác, trong thời đại công nghệ phát triển, con người có nhiều lựa chọn hơn, họ dễ dàng tìm thấy những nơi rẻ hơn, cho họ nhiều lựa chọn hơn.

Thế nên, bước vào cuộc đua cạnh tranh về giá, Tiki rõ ràng không có lợi thế so với Shopee, Lazada. Còn Tiktok shop họ còn có lợi thế cạnh tranh từ về phễu người xem video nữa. Đó cũng là lý do Tiktok đi sau nhưng lại phát triển khủng khiếp. Vì vậy, Tiki cần nhìn rõ những lợi thế mình đã có trước đó để tiếp tục cải thiện, chứ không nên bỏ đi như hiện tại.

Đúng là trong khuôn khổ bài viết và người quan sát, nên khó tránh khỏi cái nhìn chưa đầy đủ và trọn vẹn như người trong cuộc. Nguyên nhân thất bại thì có nhiều lý do, mình cũng chưa phân tích hết bối cảnh, lịch sử tiến trình. Chỉ đóng góp một góc nhìn nho nhỏ về lợi thế cạnh tranh, thứ mà trước nay mình vẫn cho rằng đây là yếu tố cốt lõi để duy trì một doanh nghiệp.

Expand full comment
Nguyễn Tấn Bảo's avatar

Cám ơn bạn đã phản hồi bình luận của mình. Mình sẽ đọc và suy ngẫm những điều bạn viết để có thêm góc nhìn tham khảo.

Expand full comment
Tuan's avatar

Tiki chuyển sang bán nhiều hàng là định hướng đúng. Amazon cũng làm như vậy. Tuy nhiên theo tôi sai lầm của Tiki là đã không đi theo mô hình B2B2C như Lazada, Shopee hay thậm chí là Adayroi tuy ra sau nhưng cũng định hướng sớm theo con đường này. Tiki đi theo hướng của Amazon nhưng lại không hiểu Việt Nam nên đi theo mô hình của Trung Quốc. Biến mình thành cái chợ, cho mọi người tự do buôn bán, mình chỉ hỗ trợ họ và thu phí. Chợ đông người mua bán thì mới phát triển được chứ không thể chỉ mỗi Tiki Trading

Expand full comment
Thùy Dương's avatar

Cảm ơn bạn đã chia sẻ góc nhìn. Đúng là việc chuyển đổi sang bán nhiều hàng là điều tất yếu. Tuy nhiên, nếu bàn về sai lầm thì có nguyên nhân. Ở góc của mình, rõ ràng Tiki có lợi thế cạnh tranh ngay từ lúc bắt đầu là thị trường sách. Tuy nhiên, Tiki gần như bỏ đi thị trường này và không tiếp tục phát triển, khai thác tối đa để giữ chân khách hàng. Thế nên, khi chuyển đổi sang mô hình cạnh tranh với Lazada, Shoppe - những thương hiệu có tiềm lực tài chính mạnh, dồi dào, sẵn sàng cạnh tranh về giá, đưa ra các chương trình freeship, giảm giá để chiếm thị phần, Tiki ở thế yếu hơn. Khả năng cao, nếu tiếp tục đi theo hướng cạnh tranh tiếp, Tiki sẽ không còn chỗ đứng nữa. Muốn trường tồn, cần có lợi thế cạnh tranh và giữ được lòng trung thành của khách hàng.

Expand full comment
Viet Nguyen Trong's avatar

Mình thấy đúng, trước mua sách mặc định vào Tiki, giờ mua Tiki giá khuyến mãi còn đắt hơn các bên khác, mà chất lượng dịch vụ ko tốt nữa.

Expand full comment
Thùy Dương's avatar

Cảm ơn bạn đã chia sẻ nhen. Nghỉ lễ kỹ quá nên giờ mới rep bình luận của bạn. Mình cũng đồng quan điểm với bạn. Lâu lắm rồi mình cũng không còn dùng Tiki nữa. Nhưng đâu đó vẫn thấy tiếc nuối cho Tiki.

Expand full comment
Quang Nguyễn's avatar

Có lẽ khi nói về mảng sách, và khi dùng Amazon để làm ví dụ điển hình cho Tiki về mảng sách thì có lẽ bài viết của bạn có lẽ hơi bị lệch so với việc đi vào vấn đề đã được đặt ra ở phần mở đầu (dân số, sở thích đọc, thói quen tìm hiểu, dung nạp kiến thức thông qua sách...). Về thị hiếu và thói quen mua sắm, tiêu dùng, giải trí nhìn chung của chúng ta có thể trong một thập niên đã thay đổi rất nhiều, chấp nhận những sản phẩm giá rất rẻ, mà có thể không quan tâm nhiều đến nguồn gốc, mà có lẽ điều này là điều Tiki chưa muốn đi vào - và vốn dĩ ở đây để thuyết phục được khách hàng mua và gắn bó là một thử thách rất khủng khiếp (tiền và khuyến mãi...). Hình như Anh Sơn và nhóm của mình đã chọn 1 chiến lược khác tập trung vào trải nghiệm mua sắm - và cần thời gian để xem xem đây có phải là thứ giúp Tiki tiếp tục tồn tại và phát triển với đa dạng các nhóm khách hàng ở thị trường mua sắm trực tuyến hiện tại hay không!

Expand full comment
Thùy Dương's avatar

Cảm ơn bạn đã chia sẻ nhen. Thực ra, con người có xu hướng thay đổi về thói quen mua sắm. Còn trước nay, vấn đề về giá luôn được đặt lên hàng đầu của con người rồi, chứ không chỉ gần đây. Duy chỉ có, ngày nay con người có nhiều lựa chọn hơn và nhiều thông tin hơn. Đâu chỉ có mua Shopee và Lazada là giá rẻ và không có nguồn gốc đúng không? Người dùng thích Shopee một phần vì giá cả, một phần vì trải nghiệm mua sắm, giao hàng trên đó. Nên xét về nguyên nhân Tiki không cạnh tranh được so với Shopee, hay Lazada thì có nhiều. Trong bối cảnh bài viết, mình cũng chưa phân tích được hết toàn cảnh. Cảm ơn bạn nhiều nhen.

Expand full comment
Amy's avatar

Founder là anh Trần Ngọc Thái Sơn, không phải Nguyễn nhé chị ơi ^^

Expand full comment
Thùy Dương's avatar

Cảm ơn em đã nhắc chị nhé.

Expand full comment