Cái này phải test user mới biết?
#45. Đừng chờ test với người dùng, vẫn còn nhiều cách khác giúp bạn cải tiến thiết kế.
"Cái này phải test mới biết?" là câu cửa miệng quen thuộc của nhiều bạn thiết kế UX. Bởi vì đánh giá của người dùng luôn là nguồn đáng tin cậy và đảm bảo yếu tố khách quan.
Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, mình thấy mọi người nói chỉ để xong câu chuyện mà không muốn tiếp tục đào sâu xem vấn đề ở đây là gì. Trong khi, yêu cầu test với người dùng không phải lúc nào cũng khả thi, nhất là khi đối mặt với hạn chế về thời gian, chi phí và nguồn lực.
Nếu không có đủ ngân sách để thử nghiệm sản phẩm, bạn sẽ làm gì? Chẳng lẽ bạn cứ ngồi đến khi kiểm tra trực tiếp người dùng cho ra kết quả rồi mới sửa, hay là cứ để vậy thôi (vì không có kết quả đối chiếu). Vậy liệu có cách nào khác để cải thiện thiết kế?
1. Thay đổi tư duy và cách tiếp cận
Cái sửa đầu tiên là sửa tư duy. Câu nói này sẽ là rào cản cực kỳ lớn để bạn phát triển chuyên môn và năng lực bản thân. Bởi vì ngoài việc kiểm tra trực tiếp với người dùng, bạn có thể tham khảo các tài liệu nghiên cứu của những bên khác để làm căn cứ đối chiếu kết quả của mình. Bám sát các nguyên tắc, quy chuẩn trong thiết kế để đánh giá cũng là một phương án hiệu quả. Có nhiều cách để bạn tiến hành sửa, trước khi đầu tư nguồn lực vào test trực tiếp với người dùng.
Người dùng không thể chỉ ra hết tất cả các lỗi của sản phẩm. Họ sẽ nói chung chung vì không có đủ kiến thức nền để gọi tên được vấn đề cụ thể. Bạn sẽ phải dựa vào các hành vi của người dùng để đoán, xem xét các vấn đề của thiết kế hoặc nội dung. Nếu không có nền tảng kiến thức vững vàng, bạn sẽ đứng trong điểm mù của thiên kiến nhận thức, dẫn đến việc bỏ qua những lỗ hổng thực sự cần phải sửa.
Một người giỏi là người tích luỹ rất nhiều kiến thức và kinh nghiệm, sau đó đúc rút ra bài học từ thực hành và quan sát. Khi câu nói này vang lên, bạn nên cẩn thận. Có thể bạn đang từ chối việc đào sâu kiến thức, né tránh trách nhiệm.
Vì vậy, phải thay đổi tư duy và cách tiếp cận, đừng biến nó thành thứ cản trở sự phát triển của bạn.
Còn nếu bạn vẫn muốn nói câu này, thì thử 4 cách sau mà vẫn không tìm ra câu trả lời rồi hẵng nói.
2. Các cách cải tiến thiết kế
Nếu bạn không thể thực hiện test trực tiếp với người dùng, dưới đây là một số giải pháp giúp bạn cải tiến thiết kế trước khi quyết định triển khai:
Tham khảo các tài liệu, nghiên cứu trước đó: Có một số đơn vị như NNG, đã tiến hành thực hiện nhiều khảo sát, nghiên cứu và phỏng vấn người dùng để dự đoán và đưa ra các giải pháp thiết kế phù hợp. Đây là nguồn tài nguyên phong phú để hiểu hành vi người dùng mà bạn không cần test thêm.
Áp dụng các tiêu chuẩn của ngành: Có rất nhiều nguyên tắc thiết kế được các chuyên gia đúc kết qua thời gian, như nguyên tắc bố cục, kích thước chữ dễ đọc, cách dùng màu sắc an toàn và các khoảng cách tối ưu trong giao diện. Các quy chuẩn này được áp dụng rộng rãi và đã được kiểm chứng trong nhiều sản phẩm. Áp dụng chúng giúp bạn có được một thiết kế thân thiện với người dùng, ngay cả khi chưa qua bước kiểm nghiệm trực tiếp. Vậy nên, đối với các bạn UX Writer, mình rất hay khuyên các bạn đọc thêm về bộ quy chuẩn nội dung (Content Style Guide) của các hãng lớn.
Kinh nghiệm từ những người đi trước: Điều này khó tránh khỏi thiên kiến, nhưng ít nhất có ai đó (có thể là chuyên gia trong ngành) xác minh được cho bạn thứ bạn đang làm có thực sự tốt. Đọc sách chuyên sâu trong lĩnh vực, nghe chia sẻ từ các chuyên gia hoặc câu chuyện làm sản phẩm, thực sự có rất nhiều bài học giá trị để bạn bỏ túi mang theo.
Đánh giá dựa trên nguyên tắc thiết kế: Đại loại là bạn sẽ có một bộ tiêu chí, bạn sẽ tiến hành đánh giá dựa trên bộ tiêu chí đó. Từ các tiêu chí đó, bạn xác định lỗi, sau đó tiến hành chỉnh sửa và cải tiến. Phương pháp này có tên gọi là heuristic evaluation, là công cụ rất mạnh mẽ giúp tiết kiệm thời gian và cho phép cải tiến tức thì mà không cần đến người dùng thực sự. Mô hình nghiệm suy bao gồm 10 tiêu chí đánh giá UX Writing mà mình đã từng viết, chính là một trong số đó.
Tham khảo ý kiến từ đội ngũ: Kêu gọi các bộ phận khác cùng tham gia đánh giá sản phẩm, có thể là phòng bán hàng, marketing cho đến chăm sóc khách hàng. Mỗi người sẽ mang đến nhiều góc nhìn khác, đa dạng, giúp bạn phát hiện những khía cạnh có thể team thiết kế đang bỏ qua.
Kết luận
Tóm lại, khi đã làm tất cả những cách trên rồi mà vẫn không thể tìm thấy câu trả lời, lúc đó hãy nói "cái này phải test user mới biết". Bạn có lỡ buột miệng thì tự kiểm điểm lại mình đi nha.
Còn nếu muốn nâng cao năng lực bản thân, thì đừng chờ test. Vác cuốc đào kiến thức sâu hơn hơn nữa để kiểm định hoặc mở rộng góc nhìn bản thân, để từ đó quán chiếu sản phẩm, nội dung lại mình đang thiết kế.
Key takeaways:
Test người dùng quan trọng nhưng không phải là giải pháp duy nhất.
Nên tối ưu thiết kế bằng cách tận dụng các nghiên cứu sẵn có, tiêu chuẩn trong ngành, hoặc các phương pháp đánh giá chuyên gia trước khi đưa vào test.
Xem xét lấy ý kiến từ các phòng ban khác để đa dạng góc nhìn, giảm tải nguồn lực.
Bài viết thuộc thử thách viết 30 ngày của Writing On The Net #wotn7